این در حالی است که کارشناسان با توجه به سطح بالای ریسک‌های سیاسی در کشور، تغییرات نرخ ارز را مبنای درستی برای ارزیابی عملکرد نمی‌دانند. با این حال در ماه‌های اخیر، همزمان با تشدید نوسانات نرخ ارز، شایعاتی درباره احتمال برکناری محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، مطرح شده است. این شایعات در پی اختلاف‌نظرهای میان فرزین و علی مدنی‌زاده، وزیر امور اقتصادی و دارایی، در خصوص سیاست‌های ارزی شدت گرفت.
عزل و نصب مجازی رئیس کل!
مدنی‌زاده، ریشه اصلی مشکلات اقتصادی کشور را در سیاست ارز چندنرخی و عدم بازگشت ارز صادراتی دانسته و تاکید کرده است که تا زمانی که نظام چندنرخی ارز پابرجا است، چالش‌های اقتصادی حل نخواهد شد. در مقابل، فرزین با توجه به شرایط تورمی کشور، با تک‌نرخی کردن ارز مخالف بوده و اعلام کرده است تا پایان سال جاری ارز ترجیحی 28هزار و 500تومانی تخصیص خواهد یافت. این اختلاف‌نظرها و تداوم نوسانات ارزی به گمانه‌زنی‌هایی درباره تغییر رئیس کل بانک مرکزی دامن زده است. با این حال، روز گذشته روابط عمومی بانک مرکزی با انتشار بیانیه‌ای، شایعات مربوط به برکناری فرزین را تکذیب کرد.
نوسانات نرخ ارز زیرسایه ریسک‌های سیاسی
موضوع نرخ ارز و نوسانات آن همواره یکی از مسائل کلیدی اقتصاد ایران بوده است. در دوره ریاست پیشین بانک مرکزی، به ریاست صالح‌آبادی، نیز توجه ویژه‌ای به این مساله وجود داشت. در ماه‌های پایانی دوران ریاست او، شایعاتی مبنی بر استعفای وی منتشر شد که عمدتا به‌دلیل عبور نرخ ارز از کانال 40هزار تومان بود. هرچند بانک مرکزی به‌طور رسمی این شایعات را تکذیب کرد، اما مدتی بعد خبر استعفای صالح‌آبادی اعلام شد. پس از آن، در تاریخ 8دی‌ماه1401، محمدرضا فرزین به‌عنوان رئیس کل بانک مرکزی فعالیت خود را رسما آغاز کرد. در همان روز، نرخ ارز حدود 43هزار تومان بود که تا پایان سال 1402 به کانال 60هزار تومان رسید و تا زمستان سال 1403 در بازه 60 تا 68 هزار تومان نوسان داشت. با این حال، در ماه‌های پایانی سال1403، شاهد جهش قابل‌توجهی در نرخ ارز بودیم. این جهش به ویژه تحت‌تاثیر افزایش تنش‌های سیاسی با روی کار آمدن ترامپ آغاز شد. با تشدید گمانه‌زنی‌ها درباره تحریم‌های جدید و تشدید احتمال تقابل ایران و آمریکا، نرخ ارز در روزهای پایانی سال به کانال 98هزار تومان رسید.
پس از آغاز مذاکرات، بازار ارز روند نزولی یافت و به کانال 83هزار تومان بازگشت؛ اما با وقوع حمله اسرائیل در میانه مذاکرات، ریسک‌های سیاسی مجددا افزایش یافت و روند افزایشی نرخ ارز ادامه پیدا کرد. آنچه می‌توان از این روند دریافت تاثیر‌پذیری بازار ارز از ریسک‌های سیاسی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بازار ارز ایران بیش از هر چیز تحت‌تاثیر نااطمینانی‌های سیاسی قرار گرفته است. به همین سبب کارشناسان تاکید دارند با توجه به سطح بالای ریسک‌های سیاسی در دوره‌های زمانی مختلف در اقتصاد کشور شاید ارزیابی عملکرد روسای بانک مرکزی صرفا بر مبنای نوسانات ارز نتواند نتایج دقیقی ارائه دهد.
شرایط نصب و عزل رئیس کل بانک مرکزی چیست؟
طبق مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام، رئیس کل بانک مرکزی توسط رئیس‌جمهور منصوب و عزل می‌شود. انتصاب رئیس کل بر اساس پیشنهاد وزیر اقتصاد و تصویب هیات دولت انجام می‌شود و پس از صدور حکم رئیس‌جمهور، رسما آغاز به کار خواهد کرد. رئیس کل باید علاوه بر حسن شهرت و نداشتن سابقه کیفری موثر، از کفایت علمی و تجربی کافی برخوردار باشد. همچنین داشتن حداقل هفت سال سابقه مدیریتی در حوزه‌های اقتصادی، پولی و مالی و حداقل پنج سال سابقه مدیریت تخصصی در بانک مرکزی ضروری است. دوره خدمت رئیس کل پنج سال است و در صورت تحقق اهداف بانک مرکزی می‌تواند ادامه پیدا کند.
عزل رئیس کل در صورت از دست دادن شرایط احراز منصب، کوتاهی یا ناتوانی در انجام وظایف قانونی و تحقق اهداف بانک مرکزی یا پذیرش استعفای وی توسط رئیس‌جمهور ممکن است. در صورت عزل، استعفا یا فوت رئیس کل، حداکثر ظرف یک‌ماه رئیس کل جدید منصوب می‌شود و در این مدت قائم‌مقام بانک مرکزی تمام اختیارات رئیس کل را خواهد داشت.
منبع: دنیای اقتصاد
0 دیدگاه